İstanbul’da son dönemde sayıları 19 bine yaklaşan ticari taksilere yönelik şikayetler her geçen gün artarken plaka fiyatları yerinde sayıyor. Kısa mesafe gitmeyenler, varış yerini beğenmeyen, trafik var diye yolcusunu indirenler, turisti görünce vatandaşı aracına almayanlar, yağmurda durmayanlar, değişim zamanı bahanesiyle yolcu almayan taksi şoförleri gündemden düşmüyor.
Ticari takside çalışan şoförler belediyeye kayıtlı olsa da taksi şoförü olma şartları ülkemizde çok kolay olduğu için ehliyeti olan ve birkaç evrakı toplayan kişiler taksiye çıkabiliyor.
5 yıl öncesine kadar taksi plakası değerli sayılırken günümüzde taksi plakası sahibi olmak mavi yakalı bir işçinin kazancından fazla getiri sağlamamaya başladı.
İstanbul’da taksi plakaları 6-6.5 milyon lira civarına satılıyor. Kiraları ise 25-27 bin lira arasında değişiyor. Ticari taksiyi sahipleri çalıştırmak isterse plakayı takmak için bir de otomobil alması gerekiyor. Boyası, taksimetresi, tepe lambası, muameleleri derken otomobilin fiyatı da 1 milyon lirayı aşıyor ve para kazanmak için trafiğe çıkıyor.
Böylece 6 milyon liraya taksi plakası alınsa 1 milyon liraya da otomobil mal edilse toplamda 7 milyon lira harcandıktan sonra para kazanma aşamasına geçiyor.
TAKSİ PLAKASI SAHİBİ KİRAYA VERİRSE GELİRİ MAVİ YAKALI İŞÇİ KADAR OLUYOR
Sadece taksi plakasını (araçsız olarak) kiraya vermek isteyen kişiler ise çareyi bu işin komisyonculuğunu yapan galericilere başvurmakta buluyor. Galericiler taksi plakasını kiralamak isteyen kişilere araçlı olarak veriyor ve kira olarak 25-27 bin lira talep ediyorlar. Ayrıca kiralayacak kişi aracı sıfır alırsa yaklaşık 1 milyon lira da galericiye araç için veriyor. Bu noktada taksi plakası sahibi bir ay boyunca sadece 25-27 bin lira yasa dışı olarak kira geliri elde ederken kiralayan ise 1 milyon lira verip kiraladığı araçla para kazanmak için trafikte 24 saat kontak kapamadan çalışıyor. Bunun yanında kiracı, her yıl galericiye “hava parası” adı altında bir kira bedeli de ücret veriyor.
MEVDUAT FAİZİ HEPSİNDEN ÇOK KAZANDIRIYOR
Mevduat faizini yüzde 47’den baz alarak hesapladığımızda taksi plakası ücretinin 6.3 milyon olduğunu varsayarsak 32 günlük mevduatın getirisi 250 bin lirayı buluyor. Miktar yüksek olduğu için yüzde 50 civarında faiz alma ihtimali oluşuyor ve bu sayede aylık faiz geliri 262 bin 500 lira oluyor.
Taksi plakası kiralamak isteyenler araç için ödeyecekleri 1 milyon lirayı yüzde 47 ile mevduata yatırsa 32 gün sonunda 39 bin 166 lira, yüzde 50 ile mevduata yatırsa 41 bin 666 lira getiri sağlamış oluyor. Böylece mal sahibine kira verme sorunu, şoför sorunu, kaza, arıza, standart maliyetler gibi birçok riski ortadan kaldırarak evinde oturup faiz geliriyle hayatını sürdürebilir.
Faizlerin ne kadar daha yüksek kalacağı belirsiz olduğu için şu anki veriler ışığında oluşan imkanlar risksiz parayı cazip kılıyor.
YÜZDE 90’I KİRALIK
Ticari taksilerin yüzde 90’ı ya kiralık ya da şoföre veriliyor. Şoför ise para kazanmak için trafikte olmadık hareketler ve tavırlar sergiliyor. İşinin hakkını veren şoförler bulunsa da genel anlamda trafik kurallarına uymayan, pazarlıkla yolcu alan, yolcunun değil de şoförün gitmek istediği istikamete yolcu alan taksilerin sayısı oldukça fazla. Kiralık taksilerde kiralayan kişi ve bir şoför daha oluyor. Kiralayan kişi genelde gündüz çalışırken şoförler gece çalışıyor. Bazı kişiler onlarca taksi plakasını araçlı olarak kiralayabiliyor. Genelde büyük tamirhanesi olanlar, petrol istasyonu sahipleri bu işe girişiyor. Tamirhane sahibi masraflarını azaltmış olurken petrol istasyonu sahibi ise taksilerin kendi petrolünden yakıt almasını şart koştuğu için çift taraflı kazanç elde etmiş oluyor.
VERGİ HARİÇ HER ŞEY KİRALAYANA AİT
Ticari taksi plakası kiralayan kişi aracın vergisi dışında her şeyini kendisi karşılıyor. Trafik kazası masrafları, zorunlu trafik sigortası, her yıl aracın fenni muayenesi, her yıl egzoz emisyon testi, taksimetre muayenesi, aracın bakımı ve tüm arıza masrafları, çalışma ruhsatı için gereken tahlil ve yasal prosedüre harcanan para, yaz ve kış lastikleri, Motorlu Taşıtlar Vergisi, taksimetre tarife ayarı gibi kalemlerin hepsini kiralayan kişi tarafından karşılanıyor.
MAL SAHİBİNİN ARABASINDA KİMİN ÇALIŞTIĞI BELLİ DEĞİL
Mal sahibi, plakasını galericiye bıraktıktan sonra sadece aylık kirasını alıyor. Plakanın yasal işlemlerine ilişkin olarak da galericiye vekalet veriliyor. Galerici taksinin yasal prosedürü olan her yıl belediyeden çalışma ruhsatını, takside çalışan şoförlerin SGK’ya giriş-çıkışlarını aldığı vekalet ile gerçekleştiriyor. Zaten sisteme ilişkin kullanıcı adı ve şifre ile şoför giriş çıkışları 1 dakikadan kısa sürede gerçekleştiriliyor. Galericiye teslim edilip kiraya verilen plakaların sahipleri hangi marka, model otomobilin taksi olarak çalıştığını, şoförün kim olduğunu bilmiyor. Yolda tesadüfen görürse ya da e-devlet üzerinden kontrol ederse taksisinin hangi otomobil olduğunu görebiliyor.
TAKSİLERDE ŞOFÖRLERİN ÇALIŞMA SİSTEMİ
Ticari taksilerde 12 ya da 24 saat düzeni üzerinden çalışma sistemi bulunuyor. Genelde 12-12 çalışarak bir takside 2 şoför bulunuyor. Şoförün ilk mesaisi saat 03:00’te başlıyor. Saat 15:00’da bitiyor. Diğer şoföre araç temiz, deposu tam dolu şekilde teslim ediliyor. Bu düzen her gün böyle işliyor. Çalışma saatlerindeki değişikliği şoförler kendi aralarında da belirleyebiliyor. Saat 05:00’te başlayıp saat 17:00’de diğer şoföre de devredebilir. Bununla birlikte 24 saat düzenine göre de çalışma yapabiliyorlar. Tek şoför 24 saat boyunca çalışıp aracı diğer şoföre devredebiliyor. Böylece bir gün çalışıp bir gün çalışmamış oluyor.
TAKSİ PLAKASI 20 MİLYON LİRA OLMALI
İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Aksu, taksi plakalarının ucuz kaldığını en az 20 milyon lira olması gerektiğini söyledi.
Aksu “Algı operasyonları nedeniyle taksi plakası fiyatlarında gerileme oldu. Faizlerin yüksek olması ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin de sürekli 5 bin yeni plaka arz edilmesine yönelik hamleleri plaka fiyatlarını düşürüyor. Biz belediyeden bu plakaları ihaleye girerek aldık. O tarihlerde gayrimenkul, arsa, gibi enstrümanları kıyaslarsak 20 milyon lira olmalı. Her şey yüzde 100-200 arttı, taksi plakası gerçek değerinde değil” dedi.
“PLAKA KİRALARI ÇOK DÜŞÜK”
Taksi plakası kiralarının düşük olduğuna değinen Aksu “Kiralar çok düşük, ücretlerimiz toplu taşımayla eşit hale geldi. 3-4 kişi birleşiyor taksiyle gidiyor, toplu taşımaya binseler daha fazla ödüyorlar. Plaka kiraları 25 bin lira civarında ve oldukça düşük” ifadesini kullandı.
“ÜCRET TARİFELERİ YÜZDE 100 ARTSIN”
Aksu “Taksimetre ücret tarifelerinin en az yüzde 100 artmasını istiyoruz. Böylece toplu taşımadan farklı olalım, aramızdaki makas kapansın” dedi.
ÖTV MUAFİYETLİ ARAÇLAR KONUSU
Ticari araçlara yönelik Özel Tüketim Vergisi muafiyetine ilişkin olarak da Aksu, yerel seçimden önce muafiyetin açıklanacağını beklediklerini söyledi.
“İBB TAHKUK ÜCRETLERİ DÜZENLENMELİ”
Aksu “6 yaşını geçmiş 7-8-9 yaşındaki ticari araçları kullanma konusunda izin alabilmek için TAHKUK merkezlerine araçları muayene ettirmek gerekiyor. Yaşın artırılmasına onay veriyoruz, esnafımız aracını değiştiremiyor ancak TAHKUK’ta ilk yıl için 500, ikinci yıl için 2500, üçüncü yıl ise 5000 lira çok yüksek bedel, ücretlendirilmenin düzenlenmesini ve TUVTÜRK muayene ücretini geçmemesini talep ediyoruz” dedi.
TEPE LAMBALARI DEĞİŞİYOR
Taksilerdeki tepe lambalarına ilişkin olarak Aksu “Tepe lambaları değişecek, 2000-2500 liraya da var, isteyen istediği rakama taktırabilir. Amaç “neden yolcuyu almadan nereye gidiyorsun” diye sıkıntıları önlemek için. Aplikasyondan rezerveye giden taksilerde “rezerve”, taksimetre açıksa “dolu”, taksimetre kapalıysa “boş” yazacak. Araç içinde yolcu tarafından sorun çıkarılırsa SOS yazacak” detaylarını açıkladı.
ŞOFÖR SGK PRİMİNİ ÖDÜYOR, YEVMİYE 900-1000 LİRA ARASI
Birleşik Taksi Şoförleri Derneği Başkanı Hüseyin Duman, ticari taksilerde yarım günlük yevmiyenin 900-1000 lira arasında değiştiğini SGK primini mal sahibi değil şoförün ödediğini ve günlük 150 lira da SGK primi ödendiğini söyledi.
Taksi şoförlerinin masrafları çıktıktan sonra kendisine ortalama 800 lira kalması gerektiğini belirten Duman, korsan taşımacılık yapanların emeklerini çaldıklarını belirtti.
Duman’ın açıklamaları şöyle:
“40 TANE KİRALIK PLAKA ÇALIŞTIRAN İADE EDİYOR”
Bugün 40 tane kiralık çalıştıran kişi arabaları iade ediyor ve diyor ki; 1 milyon verip araç alıp milletin plakasını çalıştırıp onları kazandıracağıma kendime 6-7 plaka alır kendime çalıştırırım.
“TAKSİ KİRALAYAN 40 BİN LİRA KAZANAMAZ”
Taksi kiralayanlar kesinlikle bütün masrafları çıktıktan sonra ayda 40 bin lira para kazanmaz. Şu anda çok plakaların büyük kısmı galericilere iade edildi. Son UKOME kararı ile İBB TAHKUK adı altında araç kontrolleri yapılarak araç değiştirme yaşını 9 yıla kadar çıkardılar. İşte bu yüzden eski araçlarını içini ve dışını dizayn ederek (İBB istediği şekle getirerek) 2 yıl daha kullanacaklar. Taksi camiası bundan dolayı biraz rahatladı. Ayrıca çıkacak olan ÖTV muafiyeti de bekleniyor. İBB, 2015—2016 model araçların yaşlarını uzatmak için TAHKUK adı altında muayeneden her araç için 5 bin lira para topladı. 7.100 araç var. İBB kendisine gelir kapısı yarattı.
İSTANBUL’DA PLAKA FİYATLARI YERİNDE SAYIYOR
Plaka fiyatları 2 senedir yerinde sayıyor. Neye göre belirlendiği belli olmayan plaka fiyatları faizler yüksek kaldıkça prim yapmaz. Kuşadası, Antalya’da plaka fiyatları 13 milyon lira seviyesinde diye biliyorum, İstanbul’da 6.5 milyon liraya satılıyor.
